Barok.

Strona główna » Matura cd » Ściągi z polskiego wypracowania z polskiego » Wypracowania z polskiego - spis »

Wypracowanie to zostało zamieszczone automatycznie poprzez przekonwertowanie plików DOC na TXT. Skutkiem czego niektóre wypracowania są zamieszczone w nieestetyczny sposób za co bardzo przepraszamy wiąże się to z brakiem tabel i formatowania tekstu w plikach txt jak to ma miejsce w oryginalnych plikach doc zamieszczonych na płycie. Zamieszczone wypracowanie jest jedynie elementem informacyjnym i potwierdzającym wielkość naszego zbioru.

Poniżej przedstawione jest jedynie początkowa część wypracowania
znajdującego się na matura cd.
Oczywiście nie przedstawiamy całości
w celu zabezpieczenia się przed kopiowaniem.

Barok. Podłoże rozwoju literatury barok. 1. Barok (od portugalskiego barocco- perła nieoszlifowana)- nowy prąd w literaturze i sztuce, który w zestawieniu z renesansową harmonią kojarzono początkowo z cywilizacyjnym cofnięciem się, a nawet zdziczeniem. 2. Czas trwania tej epoki – od ostatnich dziesięcioleci wieku XVI do pierwszych dziesiątków wieku XVIII. 3. Najbardziej znamienne zjawiska, które uwarunkowały charakter literatury i sztuki tego okresu: a) rozwój kontrreformacji i związany z tym wzrost nietolerancji religijnej (wydanie w 1658 roku edyktu skazującego arian na wygnanie), b) obniżenie się poziomu literatury (rezygnacja z wydawania dzieł pisarzy „złotego wieku”, a w tym również utworów Kochanowskiego, wydawano natomiast najczęściej tzw. kalendarze, które były rodzajem podręcznej encyklopedii z częścią rozrywkową na bardzo niskim poziomie- stąd popularne było powiedzenie „koncept z kalendarza”, c) obniżenie poziomu szkół oddanych pod nadzór Jezuitów (uczono w nich głównie łaciny i retoryki), d) drastyczne zmniejszenie liczby drukarni, e) chwilowy brak centralnego ośrodka życia kulturalnego w związku z przeniesieniem stolicy z Krakowa do Warszawy w 1596 roku przez Zygmunta III Wazę, f) osłabienie polityczne kraju związane z licznymi wojnami jakie prowadziła Polska w XVIII wieku. 4. Dwa nurty w rozwoju barokowej literatury w Polsce: a) dworski, ulegający wpływom zagranicznym (dzięki niemu rozwinął się teatr i opera), b) rodzimy, dworski nazywany także sarmackim (po przeniesieniu stolicy do W-wy dwory szlacheckie odgrywały przez pewien czas rolę ośrodków życia kulturalnego). 5. Upowszechnienie się w wieku XVII przeświadczenia o sarmackim pochodzeniu Słowian, a więc i wszystkich Polaków (tę sarmackość szlachta przypisywała przede wszystkim sobie co wynikało z jej megalomani czyli przeświadczenia o własnej wielkości i znaczeniu. 6. Początkowe kojarzenie z pojęciem sarmatyzmu wyłącznie pozytywnych zalet, tj. bohaterstwo, odwaga i szlachetność, później zaś samych wad tj. warcholstwo, prywata obskurantyzm czyli ciemnota, konserwatyzm poglądów. 7. Wielokierunkowość sztuki XVII wieku, której reprezentacyjnym nurtem był barok, przez długi czas uważany za zdziczały renesans, a uznany dopiero pod koniec XIX wieku. 8. Charakterystyczne cechy sztuki barokowej: a) kwiecistość i przepych widoczne w dużej ilości ozdób i złoceń, b) unikanie w architekturze pustych płaszczyzn, wypełnianie ich stiukami czyli ozdobami ze szlachetnego tynku, c) alegoryczność widoczna w obrazowym przedstawianiu odrębnych pojęć, fantazyjność przejawiająca się w przedstawianiu postaci w nienaturalnych skrętach ciała (stąd powiedzenie: „każdy święty ma swoje wykręty”). 9. Zabytki stylu barokowego w sztuce i architekturze polskiej: pałac w Wilanowie, kościół św. Piotra i Pawła w Krakowie. 10. Dwaj holenderscy malarze tj. Rubens i Rembrandt jako najwybitniejsi twórcy malarstwa reprezentującego barok. 11. Włoski poeta Giambattista Marino jako twórca nowego stylu w literaturze zwanego marynizmem lub konceptyzmem z uwagi na zaskakujące pomysły czyli koncepty. 12. Charakterystyczne cechy tej literatury: a) pozostające z sprzecznością z renesansową harmonią treści i formy koncentrowanie uwagi przede wszystkim na formie górującej najczęściej nad błahą, a nawet bzdurną treścią, b) dążenie do zadziwienia czytelnika wyborem tematu lub wyszukanymi metaforami, c) makaronizowanie czyli wplatanie w tok polskich zdań obcych wyrazów i zwrotów, d) posługiwanie się paradoksem – rozumowaniem sprzecznym z ogólnie przyjętymi zasadami, e) stosowanie skomplikowanej składni – inwersji czyli szyku przestawnego, przerzutni oraz długich i zawiłych zdań. 13. Środki artystyczne: a) antytezy czyli przeciwstawienia, b) alegoryczność, c) gradacja czyli stopniowanie, d) hiperbolizacja (przesadna skłonność do wyolbrzymiania), e) anafora - zaczynanie kolejnych wersów od tego samego wyrazu lub zwrotu, f) oksymoron – zwrot frazeologiczny przedstawiający dwa przeciwstawne znaczeniowo wyrazy np.: „żywy trup”. Typowo barokowy charakter twórczości J.A. Morsztyna. 1. Dwa nurty w rozwoju polskiej literatury barokowej: a) dworski reprezentowany przez Morsztyna, b) sarmacko- szlachecki, którego przedstawicielem był Wacław Potocki i Jan Chryzostom Pasek. 2. Twórczość Morsztyna; żył w latach 1620-1693, pisanie wierszy traktował jako margines swojej działalności politycznej: „Lutnia”, „Kanikuły albo Psia Gwiazda”, przekład „Cyda” Corneille’a [korneja]. „Do trupa”. 1. Typowe dla literatury barokowej dążenie do zadziwienia czytelnika zarówno tytułem zaskakującym w wierszu o charakterze miłosnym, jak też zestawieniem trupa z nieszczęśliwie zakochanym. 2. Uwypuklenie w dwóch pierwszych strofach utworu podobieństw między nimi, a w dwóch następnych różnic, zakończone absurdalnym wnioskiem, że lepiej być trupem niż nieszczęśliwie zakochanym. 3. Inne typowo barokowe cechy tego wiersza: a) zdecydowane górowanie kunsztownej formy (sonet) nad błahą a nawet bzdurną treścią, b) nagromadzenie dużej ilości wyszukanych metafor („mam rozum łańcuchem powity, … a jam w piekielnej śrzeżodze”), c) hiperbolizacja czyli wyolbrzymianie cierpień spowodowanych nieszczęśliwą miłością, d) anafora (zaczynanie kolejnych wersów od zaimka „Ty”), e) antyteza – przeciwstawienie spokojowi zmarłego cierpieniom i męczarniom nieszczęśliwie zakochanego („Ty nic nie czujesz, a ja cierpię ból srodze”). „Niestatek”. 1. Podanie przez poetę całego szeregu nieprawdopodobnych zdarzeń i sytuacji (zalanie łzami Etny, obecność szczęścia i radości w domu żałobny, słońce kryjące się na noc w jaskini), które uznał za bardziej prawdopodobne niż to by którakolwiek kobieta wykazała się powagą zachowania. 2. Typowa dla poezji barokowej zaskakująca przerzutnia („prędzej nam zginie rozum i ustaną słowa niźli będzie stateczną która białogłowa”). 3. Znamienna dla baroku hiperbolizacja jak też anafora (zaczynanie kolejnych wersów wyrazem „prędzej”). „Na Tomka”. 1. Utwór o charakterze epigramatycznym prezentujący starania młodzieńca o imieniu Tomek o przychylność dziewczyny noszącej imię Kaśka, usiłującego pozyskać nie tylko jej względy, ale także przychylność rodziców, a nawet przyjaciół. 2. Utrzymanie w żartobliwym ale nacechowanym jednakże złośliwością w tonie odpowiedź na przyczynę owych starań: Kaśka nie tylko nie była urodziwa ale wręcz szpetna, posiadała jednak duży posag, a przy tym była chora na suchoty (nie uleczalne w owym czasie) co dawało podstawy do nadziei na odziedziczenie po niej majątku. „Cuda miłości”. 1. Utwór o charakterze miłosnym, przedstawiający z typowo barokową przesadą i przy użyciu paradoksów bezmiar zarówno radości jak też cierpień spowodowanych miłością. 2. Rozpatrywanie w kategoriach „cudów miłości” właśnie tego faktu, że pomimo, iż staje się ona źródłem duchowych cierpień zakochany nie chce z niej zrezygnować, ponieważ kojarzy z nią jednocześnie możliwość przeżycia szczęścia. 3. Sugestia, że tych „cudów miłości” ni można traktować przez pryzmat rozumu, gdyż mieszczą się one jedynie w sferze doznań emocjonalnych. 4. Cechy wiążące sonet z założeniami baroku: a) górowanie formy nad treścią, b) wyszukane metafory („ja z płaczu żyję”), c) hiperbolizacja widoczna w określeniu niezwykłych możliwości emocjonalnych wiążących się z miłością, d) wiele pytań retorycznych. Motyw „marności” w poezji D. Naborowskiego. 1. Daniel Naborowski (1573-1640) jako drugi obok Morsztyna przedstawiciel poezji barokowej w Polsce, był człowiekiem wszechstronnie wykształconym i zręcznym dyplomatą związanym z kalwińskim dworem Radziwiłłów. 2. Twórczość tego autora – oryginalna poezja za życia wydawana okazjonalnie, wierszowane listy i przekłady. 3. Kunsztowność poezji D. Naborowskiego, który doskonale opanował teorię konceptu, sztukę budowania niespodzianki poetyckiej. 4. Eksponowanie w jego tworczości pojęcia marności (łac. vanitas) znamienne dla barokowych fascynacji przemijaniem, nicością, czasem i śmiercią (podobnie jak wchodzącej w skład Starego Testamentu „Księdze Koheleta” słynne stwierdzenie: „vanitas vanitatum, et omnia vanitas”). „Marność”. 1. Bezpośrednie nawiązanie do wypowiedzi ze Starego Testamentu: „vanitas …” będącej jednocześnie rodzajem przestrogi pod adresem ludzi przywiązujących zbyt wiele uwagi do dóbr materialnych i przyjemności życia, które są nietrwałe i nie mogą stanowić punktu oparcia dla człowieka. 2. Rada skierowana do ludzi aby wobec owych nietrwałych wartości zajęli postawę zdystansowaną, a w swoim życiu kierowali się nakazami uczciwości, a przede wszystkim przykazami boskimi, gdyż to uchroni ich od strachu przed śmiercią. „Krótkość żywota”. 1. Znamienne dla literatury barokowej, a poezji D. Naborowskiego w szczególności uwypuklenie nieuchronności przemijanie ludzkiego życia („był przodek, byłeś ty sam, potomek się rodzi”). 2. Podkreślenie wynikającej stąd ciągłej zmienności ludzkich pokoleń, skojarzenie krótkotrwałego życia ze zjawiskami ulotnymi („dzień, cień, dym, błysk”). 3. Wskazanie na bezzasadność rozległych planów życiowych ludzi w sytuacji gdy w każdej chwili nieoczekiwanie mogą utracić owo życie (wielu umiera nie doczekawszy starości, wielu traci życie nawet w okresie niemowlęcym). Krytyka wad szlachty w wierszach W. Potockiego. 1. Wacław Potocki (1621-1696) reprezentant szlachecko – sarmackiego stylu w literaturze barokowej; walczył przeciw Szwedom i wojskom Rakoczego, brał czynny udział w życiu sejmikowym. 2. Twórczość Potockiego to: zbiory wierszy: „Ogród fraszek”, „Moralia”; poemat rycerski pt. „Transakcja wojny Chocimskiej”; „Poczet herbów”. „Nierządem polska stoi”. 1. Niezwykle surowa i krytyczna ocena sytuacji panującej w Polsce współczesnej autorowi, której istnienie opiera się na anarchii. 2. Przejawy owego „nierządu” wyeksponowane przez poetę: a) wydawanie co roku nowych praw i konstytucji, zupełnie tak jak gdyby to były kalendarze i tak, też lekceważącego traktowania przez obywateli, b) respektowanie owych praw jedynie przez ubogą szlachtę posiadającą bardzo niewielkie majątki i w bezwzględny sposób gnębioną rożnymi daninami, których nie jest w stanie uiścić (w związku z tym nie jeden musiał opuścić swój niewielki majątek i wraz z dziećmi tułać się po cudzych kątach, c) całkowite lekceważenie praw przez bogatych książąt czy hrabiów, którzy czuli się zwolnieni od uiszczania jakichkolwiek należności na rzecz państwa i takie postępowanie uchodzi im całkowicie bezkarnie. 3. Wynikająca z patriotyzmu autora jego gorzka refleksja, że taki właśnie nierząd, wewnętrzna anarchia stanie się przyczyną zguby Polski. „Pospolite ruszenie”. 1. Przedstawienie w krytycznym świetle zachowania się szlachciców w obozie pospolitego ruszenia (wobec przewidywanego ataku nieprzyjaciela rotmistrz wysłał dobosza, aby obudził szlachtę i wezwał ją do gotowości bojowej – rozkaz ten został jednak zlekceważony przez szlachciców). 2. Zdecydowane potępienie przez autora takich ich wad jak: a) brak zdyscyplinowania (nawet w warunkach wojennych nie posłuchali rozkazu rotmistrza wzywającego ich do gotowości bojowej), b) wygodnictwo (w warunkach wojennych chcieli spać tak długo jak we własnym domu), c) szlachecka pycha widoczna w oburzeniu, że rotmistrz traktuje ich na równi z chłopami karząc ich budzić z pierwszego snu (odgrażali mu też, że będzie się musiał z tego tłumaczyć na sejmiku w Proszowicach), d) ograniczoność umysłowa widoczna w nieumiejętności dostrzegania związku między lekceważeniem rozkazu dowódcy, a zagrożeniem własnego życia. „Zbytki polskie”. 1. Niezwykle surowa i krytyczna ocena trybu życia współczesnej autorowi magnaterii i szlachty a szczególnie: a) jej skłonność do koncentracji uwagi na manifestowaniu swojego bogactwa (jeżdżenie poszóstnymi karetami, ubieranie służby w bogatą liberię, obijanie ścian brokatem, perły i diamenty noszone przez panie), b) przywiązywanie wielkiej wagi i wydawanie dużych sum pieniędzy na wykwintne potrawy i napoje, c) wyszywane złotem trzewiki noszone przez kobiety; ozdoby ze szlachetnych kamieni, którymi mężczyźni przystrajali kontusze. 2. Oburzenie autora wywołane taką postawą polskiej szlachty w sytuacji „gdy się co rok w granicach swych ojczyzna zwęża”, gdy grozi jej ostateczny upadek. 3. Przestroga pod adresem panów, księży i szlachty, że jeżeli nie zmienią swojego postępowania to dopuszczą do ostatecznego upadku ojczyzny, a wraz z nim utraty wszystkich wspaniałości, do których są tak przywiązani. „Transakcja wojny Chocimskiej” jako poemat rycerski. 1. „Transakcja…”- utwór, którego pierwsza redakcja powstała w 1670 r., a wydany został dopiero w XIX w. Pt. „Wojna Chocimska”. 2. Źródła z jakich czerpał autor opisując wydarzenia jakie miały miejsce 50 lat przed powstaniem utworu: tradycja ustna, pamiętniki wodzów i polityków tj. Stanisława Żółkiewskiego czy Jakuba Sobieskiego (ojca króla Jana III Sobieskiego). 3. Elementy składowe „Transakcji…”- inwokacja oraz dziesięć części, w których autor opisuje najpierw przygotowania do bitwy, a później jej przebieg, aż do zakończenia działań wojennych i rozpoczęcia układów pokojowych. 4. Inwokacja. Bezpośrednie odwołanie się do Boga (podobnego typu odwołanie znajduje się w „Iliadzie” Homera czy też „Panu Tadeuszu” Mickiewicza) aby „szczęście raczył” czyli błogosławił poecie w pisaniu dzieła przedstawiającego obraz wojny Polaków z Turkami, którzy sprzeniewierzywszy się wcześniejszym układom pokojowym chcieli im narzucić haracz, podobnie jak Węgrom i Bułgarom. 5. Część IV – zawartość części czwartej poematu obrazujące przybycie wojsk tureckich (w niezliczonej liczbie) nad brzeg Dniestru manifestacyjnie okazujących swoje lekceważenie dla o wiele mniej licznych, zespolonych sił polskich i litewskich. 6. Wkomponowanie w treść Części IV mowy hetmana Karola Chodkiewicza, który hołdując tradycji w tym względzie wygłosił przemówienie skierowane do rycerstwa polskiego i litewskiego z zamiarem spotęgowania jego bohaterstwa w starciu z Turkami: a) podkreślił więc, że stanęli wobec konieczności podjęcia walki w obronie religii, ojczyzny i króla, b) uświadomił im, że od ich waleczności uzależniona jest także nie tylko wolność, ale i życie ich bliskich (rodziców, dzieci, krewnych i w ogóle wszystkich współrodaków), c) porównał ojczyznę i wolność do matki wyciągają...

>>>Kup "matura cd" !!!<<<