Strona główna » Matura cd » Ściągi z polskiego wypracowania z polskiego » Wypracowania z polskiego - spis  »  

>>>Kup "matura cd" !!!<<<

 

Wypracowanie to zostało zamieszczone automatycznie poprzez przekonwertowanie plików DOC na TXT. Skutkiem czego niektóre wypracowania są zamieszczone w nieestetyczny sposób za co bardzo przepraszamy wiąże się to z brakiem tabel i formatowania tekstu w plikach txt jak to ma miejsce w oryginalnych plikach doc zamieszczonych na płycie. Zamieszczone wypracowanie jest jedynie elementem informacyjnym i potwierdzającym wielkość naszego zbioru.

Poniżej przedstawione jest jedynie początkowa część wypracowania
znajdującego się na matura cd.
Oczywiście nie przedstawiamy całości
w celu zabezpieczenia się przed kopiowaniem.

 Geneza nazwy, chronologia i periodyzacja: Pojęcie barok wprowadzono w końcu ubiegłego stulecia nadając określenie stylowi Jana Andrzeja Morsztyna. Wcześniej epokę tę określano nazwami o negatywnym zabarwieniu (np. epoka upadku). Było to spowodowane klasycystycznym podejściem do świata ówczesnych badaczy. Termin ten by wyzbyty akcentu wartościującego, tajemniczy. Prawdopodobnie pochodzi od portugalskiego słowa baroko oznaczającego kapryśny wytwór sztuki. Trwał w Europie i Polsce od 70 lat XVI wieku do połowy XVIII wieku. Kultura barokowa dominowała w XVII wieku. Wtedy to w roku 1596 Zygmunt III Waza przeniósł stolicę z Krakowa do Warszawy – RP utraciła centralny ośrodek kulturalny i polityczny. Malało znaczenie dworu królewskiego, a rosło znaczenie dworów magnackich. Okresy baroku. wiek XVI - narodziny baroku w sztuce włoskiej, poeta przełomu M. S. Szarzyński; wiek XVII – rozkwit baroku; wiek XVIII – rokoko epoki saskiej, schyłek baroku. Najważniejsze wydarzenia historyczne: Polska Europa 1573 – I wolna elekcja – Henryk Walezy królem; 1576-86 – Stefan Batory –=> król Polski; 1579-82 – wojna moskiewska; 1587-1632 – Zygmunt III; 1596 - unia brzeska; 1609-1619 - wojna moskiewska; 1621 – zwycięstwo pod Chocimiem; 1629 – rozejm ze Szwecją w Altmarku; 1632-1634 – wojna moskiewska; 1632-1648 – Władysław IV; 1648 – powstanie Chmielnickiego; 1648-68 – Jan Kazimierz; 1648-52 – wojna z kozakami; 1652 – pierwsze zerwanie sejmu; 1654 – Chmielnicki poddaje się Moskwie. Wojna z Moskwą; 1655-60 – wojna szwedzka (POTOP); 1657 – utrata zwierzchnictwa nad Prusami Książęcymi; 1660 – pokój w Oliwie; 1669-73 – Michał Korybut Wiśniowiecki; 1673 – bitwa pod Chocimiem II; 1674-96 – Jan III Psychopata (Sobieski); 1683 – odsiecz wiedeńska; 1697-1733 – August II królem RP(A); 1700-21 – wojna północna; 1704 – Stanisław Leszczyński królem Polski; 1717 – sejm niemy; 1733 – ponowna elekcja Leszczyńskiego; 1733-35 – wojna sukcesyjna polska; 1735-63 – August III. 1588 – początek angielskiej potęgi morskiej; 1613 – Romanowie na tronie carskim; 1613-48 – wojna trzydziestoletnia; 1648 – pokój westfalski; 1683 – odsiecz Wiednia; 1689-1725 – Piotr Wielki; 1700-21 – wojna północna; 1701 – Fryderyk I królem pruskim; 1740 – Fryderyk II królem pruskim. Przemiany społeczno gospodarcze: kraj wielonarodowościowy (Polacy – 40%); antagonizmy społeczne => szlachta zagrodowa – magnateria (wzrost znaczenia magnaterii); zły stan gospodarki – upadek miast i zubożenie chłopstwa; wojny przez cały XVII; upadek autorytetu władzy królewskiej; nietolerancja religijna (zakaz nabożeństw protestanckich, wzrost znaczenia duchowieństwa w polityce, cenzura); sprawa chłopska -powstanie – 1648. Odkrycia naukowe i wynalazki techniczne: 1604 – Johannes Kepler – teoria okularów i projekcji odwróconego obrazu na siatkówce; 1609 – Galileusz – prawo swobodnego spadania ciał; 1611-13 – w okolicach Kielc zbudowano pierwszy wielki piec hutniczy; 1612 – Galileusz naucza o obrocie Słońca wokół osi; 1616 – Galileusz – teoria przypływu i odpływu; 1618 – III prawo ruchu planet – Kepler; 1622 – Holender Cornelius Drebbel spędza 2 godziny w Tamizie w zbudowanej przez siebie łodzi podwodnej; 1633 – Galileusz wypiera się przed sądem inkwizycji w Rzymie heliocentrycznej budowy świata; 1637 – Rene Descartes rozwija geometrię analityczną – liczby rzeczywiste i urojone; 1638 – Galileusz – prawo wahadła, teoria sprężystości i wytrzymałości materiału; 1643 – Vincenzo Viviani wyjaśnia naukowo dlaczego pompy ssące nie mogą podnieść wody wyżej niż na 32 stopy; 1644 – Torricielli – barometr rtęciowy; 1650 – Grimmaldi – zjawisko załamywania światła i interferencji; 1665 – Karol II (król Anglii) buduje obserwatorium w Greenwich; 1669 – Izaak Newton udowadnia prawa grawitacji; 1671 – Izaak Newton – rachunek różniczkowy; 1674 – Denis Pappin wynajduje zawór bezpieczeństwa do swojego, pracującego pod ciśnieniem szybkowaru; 1676 – Gottfried Wilhelm Leibnitz – zasady rachunku różniczkowego, a w 1686 - całkowego; 1678 – zasada sprężystości by Robert Hook™; 1687 – III zasada dynamiki by Izaak Newton (patrz fizyka II); 1690 – polaryzacja światła – Chrystiaan Huygens; 1711 – po 21 latach zastoju umysłowego Thomas Newcomen zbudował pierwszą maszynę parową zdatną do wykorzystania praktycznego; 1714 – Gabriel Fahrenheit – pierwszy termometr rtęciowy; 1748 – Benjamin Franklin wynalazł piorunochron. Poglądy filozoficzne: Odpowiedzią na wstrząs poznawczy były w epoce Baroku dwojakie postawy. Z jednej strony zrodziło się przekonanie o bezradności człowieka wobec potęgi Boga rządzącego owym niezmierzonym światem, który wymyka się ludzkiemu poznaniu. Z drugiej zaś ukształtował się pogląd o potędze rozumu, odkrywającego tajemnice Boga i Wszechświata, poznającego prawa kierujące naturą. Konsekwencją tej postawy stał się nie tylko optymizm poznawczy, ale i przekonanie, że uzbrojony w wiedzę człowiek jest w stanie zapanować nad siłami przyrody. Na gruncie tego drugiego poglądu rozwinęły się w XVII w. takie kierunki metodologiczne jak empiryzm i racjonalizm. Fundamentalne dla racjonalizmu znaczenie miało dzieło Francuza Rene Descartes’a, w Polsce zwanego Kartezjuszem. Z wykształcenia matematyk, z zamiłowania żołnierz, osiadł w Holandii, w którym to kraju napisał swoje najważniejsze prace. O teorii kartezjańskiej mówi się, w ślad za jej twórcą, jako o przewrocie w filozofii. Istota tego przewrotu polegała na badaniu rzeczywistości poprzez analizę narzędzi i metod poznania. Za prawdziwe narzędzie poznania Kartezjusz uznał rozum ludzki, odrzucając wiarygodność doznań osiągalnych za pomocą zmysłów (wzroku, słuchu, itd.). Proces myślenia filozof ten wyniósł do rangi jedynego procesu poznawczego, określającego zarazem samo istnienie człowieka. „Myślę, więc jestem”- brzmiała słynna dewiza kartezjańska. W „Rozprawie o metodzie” Kartezjusz podjął problem rozumowych podstaw nauki i stworzył teorię, zgodnie z którą fundament ten tworzy wiedza typu matematycznego. Rozum znalazł się również w centrum refleksji Francuza Blaise’a Pascala. Pascal, głosząc samodzielność rozumu, poczesne miejsce w procesie poznania przypisywał równocześnie „porządkowi serca”- uczuciu i wierze. Sam był człowiekiem głęboko religijnym, przedstawicielem szkoły filozoficzno- religijnej zwanej jansenizmem. Twórcą jansenizmu był biskup Ypres Corneille Jansen- stąd nazwa kierunku. Jansenizm, który inspirował filozofów francuskich i myśl chrześcijańską następnego, XVIII stulecia, nawiązywała do poglądów Kalwina. Głosił teorię zbawienia, zgodnie z którą jest ono łaską daną od Boga. Obdarzony wolną wolą człowiek nie ma więc wpływu na pośmiertne zbawienie, względnie potępienie. Jensenizm- znów zgodnie z protestantyzmem- przywiązywał wielką wagę do prostoty życia chrześcijan. Prądy Artystyczne: W okresie baroku wielkim centrum artystycznym stał się Rzym, do którego zjeżdżali artyści z całej Europy. Kościół katolicki przetrwał reformację protestancką i okrzepł ponownie w wyniku kontrreformacji. Twórcy we Włoszech, będąc katolikami, z przekonaniem starali się utwierdzać autorytet Kościoła poprzez zobrazowanie dla wiernych Pisma Świętego, traktowanego jak namacalna rzeczywistość. Miał temu służyć przekonujący realizm malarstwa barokowego, przepojony spotęgowaną uczuciowością. ( Caravaggio, Gemlileschi, Guercino ) B.FLAMANDZKI W XVII wieku Flamandia stanowiła główną ostoję katolicyzmu w protestanckiej północnej Europie. Pozostała pod władzą Hiszpanii, podczas gdy Północne Niderlandy wybiły się na niepodległość; w tej sytuacji na sztukę flamandzką najsilniej wpływały więzi z Hiszpanią, a także kontrreformacja. Jest to widoczne wyraźnie w twórczości Rubena, jak również van Dycka. B.HISZPAŃSKI Malarstwo w XVII-wiecznej Hiszpanii było pod głębokim wpływem Kościoła, częściowo także z powodu religijnej żarliwości, jaka cechowała przedstawicieli hiszpańskiej dynastii Habsburgów. Król Filip II i jego dwaj następcy: Filip III i IV, podtrzymywali religijną ortodoksję przy współdziałaniu niesławnej hiszpańskiej inkwizycji, organizacji kościelnej stworzonej dla prześladowania wszelkiego rodzaju „herezji”; wliczano do nich również protestantyzm. Hiszpańska sztuka barokowa była głównie dewocyjna w charakterze, lecz istniał także niezbyt silny nurt malarstwa dworskiego; zachowało się także trochę przedstawień mitologicznych i scen oraz martwych natur np. Diego Velazques B.HOLENDERSKI Życie toczyło się w dramatycznej atmosferze, najpierw rewolucji, potem walki w obronie wolności. Nowy porządek oparty był na sprawiedliwości społecznej i na duchowej surowości. W myśl zasad kultu kalwińskiego obdarto kościoły z wszelkiej dekoracji, a w malarstwie świeckim w pełni doszedł do głosu realizm i zwykłe, codzienne sprawy. ( Rembrandt, Vermeer, Hals ) B.FRANCUSKI Francuzi zasłynęli jako mistrzowie pejzażu. Największe nazwiska w tej dziedzinie to Poussin i Lorrain, pozostali pod silnym wpływem klasycyzmu włoskiego. ROKOKO styl ten narodził się we Francji i zapanował w XVIII w. w całej Europie. Nazwa pochodzi od fr. słowa rocaile => styl o dominujących motywach „kogucich grzebieni” i muszli. Sztukę rokokową długo uważano za lekką, błahą, pozbawioną powagi dawniejszych dzieł ( Watteau, Fragonand, Guardi, Canaletto ). Gatunki literackie: fraszki; sonety; wiersze (również polityczne); poematy (miłosne, rycerskie, religijne); liryki religijne; pamiętniki; pieśni; statuty; dialogi moralne i filozoficzne; eposy; komedie i dramaty (także komediodramaty). Charakterystyczne cechy stylu: Styl sztuki barokowej różnicuje się w trzech zasadniczych nurtach: w baroku tzw. dekoracyjnym, w barokowym klasycyzmie i barokowym realizmie; późną fazę stanowi rokoko – styl fantazyjny i lekki. Konfrontacja z renesansem wyłoniła pięć par opozycji, z których uwydatniły się zwłaszcza: płaskość – głębia; forma zamknięta – otwarta; jasność – niejasność (II człony odnoszą się do baroku). Można przyjąć, że w sztuce baroku uwidacznia się szczególnie dynamiczne ujęcie przestrzeni, skłonność do wyjaskrawiania kontrastów, efektów świetlnych i ekspresywnych gestów, a także ujęć malarskich podkreślających stosunki przestrzenne między przedmiotami przedstawianymi tak, aby zaznaczyć ich trójwymiarowość. 2 ŚWIATOPOGLĄD CZŁOWIEKA EPOKI BAROKU (geneza, cechy). W baroku mieści się cały wiek XVII, a nie były to czasy spokojne, lecz lata wojen politycznych i religijnych. W Polsce jest to i powstanie Chmielnickiego, i „potop” szwedzki i wojna z Turcją. Czasy króla Jana Kazimierza były ogromnie niespokojne, z kolei czasy saskie (August II Mocny) – to epoka kryzysu. Było to więc stulecie pełne dramatów i napięć, pełne śmierci, pożarów i grozy. Rozpadł się harmonijny ład renesansu, ludzie stanęli wobec wewnętrznego dramatu: jaką postawę zająć wobec świata, który jest tak zmienny, kiedy życie trwa tak krótko? Czy zgodzić się z jego ulotnością, czy może szukać tego, co trwałe, czego czas nie narusza? I oto bohater nowej epoki to człowiek postawiony wobec przemijalności, poszukujący wartości trwałych i pewnych, dlatego zwrócony do religii, dlatego bliski ideałom wieków średnich. Świadomość istnienia w nietrwałym świecie podległym działaniu czasu, a zarazem poczucie nieskończonej wieczności i konieczności samookreślenia się wobec obu tych opozycji ukształtowały niespokojny rytm ówczesnej literatury i sztuki, ujawniły wewnętrzne rozdarcie jednostki. Człowiek – świadomie przeżywający swe istnienie – musiał zatem przyjąć jakąś zdecydowaną postawę z wszystkimi jej ostatecznymi konsekwencjami: wybierał więc albo zgodę na świat, nietrwały, lecz piękny, a ciesząc się jego urokami, wyrażał wdzięczność Stwórcy, albo też, odrzucając łudzące ponęty świata, poszukiwał wartości trwałych, „ostatecznego, niewzruszonego portu” zbawienia. Pierwszą z tych postaw reprezentowali tzw. poeci światowych rozkoszy, drugą – poeci „metafizyczni”, usiłujący rozwiązać zagadkę bytu. Należy przy tym pamiętać, iż religia, która mogła być oparciem w wewnętrznych zmaganiach człowieka, w dużej mierze utraciła wartość jedynego, niepodważalnego autorytetu. Reformacja wyostrzyła bowiem problem duchowych decyzji (w co i jak wierzyć), ujawniła konkurencyjność postaw wyznaniowych: katolików i niekatolików, ukazała dramatyzm wyboru którejś z możliwych dróg. Stąd też m.in. wynikało poczucie zagrożenia, zaznaczające się najsilniej w pierwszym okresie baroku. PORÓWNANIE ZE ŚWIATOPOGLĄDEM RENESANSOWYM. RENESANS BAROK Człowiek jest mądry, ma swój rozum Człowiek jest wątły, niebaczny Afirmacja istnienia Życie ludzkie jest cierpieniem i to Bóg człowieka na to skazał Człowiek osiąga harmonię Człowiek rozdwojony w sobie Świat idealny dla człowieka – ład, harmonia Świat pełen pokus i zła, świat przeciwko człowiekowi Życie, byt doczesny dotyczyły konkretnych zjawisk Byt wieczny, człowiek jako postać we wszechświecie Bóg – jedyna wszechwładna istota, doskonała, dobra Istnieje zarówno Bóg jak i szatan. Bóg jest wymagający, niewyrozumiały Bóg i świat są doskonałe. Bóg jest dobru i miłościwy, jest dobrym ojcem Bóg postawił człowieka wobec możliwości wyboru, wystawia go na próbę, oczekuje uległości, jeśli człowiek jest za słaby, Bóg go kara; człowiek boi się Boga, który nie jest wyrozumiałym sędzią B.PASCAL („MYŚLI”), M.SĘP-SZARZYŃSKI (SONETY), D.NABOROWSKI („MARNOŚĆ”, „KRÓTKOŚĆ ŻYWOTA”) O SYTUACJI CZŁOWIEKA W ŚWIECIE. PROBLEM PRZESTRZENI I CZASU. ANTYNOMIE. REFLEKSJE O SŁABOŚCI I ZNIKOMOŚCI CZŁOWIEKA. Pascal „Myśli”: część pierwsza: Człowiek bez Boga – „....czymże jest człowiek w przyrodzie? Nicością wobec nieskończoności, wszystkim wobec nicości, pośrodkiem między niczym a wszystkim. Jest nieskończenie oddalony od rozumienia ostateczności: cel rzeczy i ich początki są dlań zawsze ukryte w nieprzeniknionej tajemnicy: równie niezdolny jest dojrzeć nicość, z której go wyrwano, jak nieskończoności, w której go pogrążono.” Jesteśmy ograniczeni w każdym kierunku, nasze zmysły nie są w stanie wychwycić nic krańcowego. My sami złożeni jesteśmy złożeni z dwóch różnorakich natur i przeciwnych natur, z duszy i ciała. Człowiek jest dla siebie samego najbardziej zadziwiającym przedmiotem w naturze. Życie ludzkie jest krótkie, wchłonięte w wieczność będącą przed nim i po nim. Część druga: Człowiek z Bogiem - Pascal nawiązał w nie do zasady niesprzecznego współistnienia wiary i rygoryzmu naukowego. Człowiek nie może w sposób bezsporny dowieść istnienia bądź nieistnienia Istoty Najwyższej, musi jednak przyjąć jedną z tych dwu możliwości. Badania naukowe w XVII wieku koncentrują się na fundamentalnych dla nowoczesnej wiedzy pojęciach czasu i przestrzeni ; uczeni ujmują wszechświat jako sprawny mechanizm, którego funkcjonowanie chcą poznać. Ten gwałtowny rozwój ścisłych dyscyplin zderza się z niejako oficjalną nauką Kościoła ujętą w ścisły system scholastyczny. Uczeni nie kwestionując wiary i religii, atakują słabe punkty tego systemu. Uważają, że dowodzenie istoty wiary argumentami rozumowymi jest bezsensowne, jako że prawdy ku tej wierze wiodące „przekraczają naszą zdolność pojmowania”. W ten sposób zaznaczył się rozdział rozumu i wiary; dokonał się nadto akt rozdzielenia ducha i materii. Cała człowiecza „godność spoczywa w myśli”, oświadcza Pascal. Wie, że zdolność poznawcza człowieka jest ograniczona, stwierdza, że duch i materia zjednoczone w ludzkiej istocie udaremniają „czystość” rozumowania, mącą je. Pisarz doświadcza i wyraża dramatyzm sytuacji człowieka, który jest samą ‘sprzecznością”: „sędzią wszechrzeczy i bezrozumnym robakiem ziemnym; piastunem prawdy i zlewem niepewności oraz obłędu”. Wskazuje na człowieka jako na znikomy punkt w ogromie wszechświata i w niepojętej wieczności, na ludzką drobinę wyposażoną w pragnienie poznania i sprawiedliwości. M.Sęp-Szarzyński : Sonet IV „O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem”: monolog człowieka uznającego Boga za dobro najwyższe, który stara się do niego zbliżyć przez walkę z pokusami i ułomnością natury. Sonet opowiada o wojnie człowieka z szatanem, w której stawką jest nasze życie wieczne. Po stronie szatana opowiada się wszystko, co ziemskie: świata łakome marności, dom-ciało dla zbiegłych słabości, są to kusicielskie siły, dobra ziemskie, zazdroszczące duszy i napastujące ją nieustannie. Życie człowieka to ciągła walka i zabiegi o dobra materialne. Jednak folgowanie pokusom może doprowadzić do odsunięcia od Boga. Istnieją bowiem dwie równoważne siły przewyższające człowieka, który staje się elementem przetargu. Jest on wątły, niebaczny, rozdwojony w sobie. Dwoistość ludzkiego istnienia przejawia się w sferze oddziaływań boskich (dusza ciągnie ku Bogu) i sferze oddziaływań szatana (ciało ciągnie ku szatanowi). Obecność tej dwoistości prowadzi do wewnętrznego konfliktu. Działania, jakie człowiek podejmuje nie zawsze są skuteczne. Pokój i szczęście są dopiero w bliskim kontakcie z Bogiem – prośba do Boga o pomoc. Sonet V „O nietrwałej miłości rzeczy świata tego”: utwór rozróżnia dwie miłości: trwałą – celem jej jest Bóg i nietrwałą – jej obiektem są rzeczy doczesne. Właściwością ludzkiego istnienia jest miłość, jest do niej stworzony. Jeśli to uczucie mu nie towarzyszy jest uboższy, nie czerpie satysfakcji z życia. Jednak jeśli kocha, to może stracić obiekt swojej miłości, może się do nie rozczarować i to prowadzić będzie do cierpienia. Idealizujemy bowiem rzeczy, które kochamy, a wszystko co doczesne mija. Człowiek nie jest szczęśliwy w życiu doczesnym, gdyż nie może osiągnąć wszystkiego, czego chce, musi ciągle walczyć. Obraz świata i człowieka w nim jest pesymistyczny, co wynika z faktu, że człowiek jest skazany na zmaganie się z dwoistością, nie znajduje oparcia w Bogu, który jest surowym sędzią czekającym na jego potknięcia; nie może więc zaznać szczęścia, gdyż zabiega o rzeczy przemijające. Życie człowieka ukazane jest jako cierpienie dalekie od ideału radości życia. D.Naborowski „Krótkość żywota”: utwór ukazuje nietrwałość ludzkiego życia. Przemijalność całych pokoleń człowieczych została ujęta w syntezie: „Był przodek, byłeś ty sam, potomek się rodzi”. Jest to rozważanie istoty życia ludzkiego w perspektywie uniwersalnej, w wymiarze boskim, człowiek jest nie tylko przechodniem w świecie, który trwa wiecznie, czas życia ludzkiego jest jedynie „dźwiękiem, cieniem, dymem, wiatrem, błyskiem, głosem, punktem”. Nic nie trwa wiecznie. Dla wielu ludzi życie kończy się już w kołysce, wielu już od dnia narodzin było „skazanych” na śmierć. FUNKCJA NAWIĄZANIA DO BIBLII W WIERSZU „MARNOŚĆ”. Już sam tytuł wiersza „Marność” przynosi skojarzenia z biblijną „Księgą Kocheleta”. Kochelet, czyli kaznodzieja przemawiający do zebranych na zgromadzeniach, nauczał o istocie bytu ludzkiego na ziemi. Słynne powiedzenie: „marność nad marnościami i wszystko marność” stanowi przesłanie całej „Księgi”. Marnością jest wszystko co ziemskie, materialne, doczesne. Wszystko w życiu przemija, każda przyjemnostka ma swój szybki koniec, stałą wartością jest tylko Bóg i to, co duchowe. Kochelet wskazuje więc na cel życia: należy odrzucić doczesne pokusy i skoncentrować się na wierze, duchu, wartościach ponadczasowych. Naborowski, nawiązując do przesłania Kocheleta, prezentuje swój własny sposób rozumienia świata. Dostrzega, że „świat hołduje marności”, ale nie wyciąga z tego wniosków skrajnych. Nie nawołuje do odrzucenia wszystkiego co ziemskie i doczesne, nie wzywa do ascetycznego umartwiania ciała. Radzi natomiast umiar, znalezienie złotego środka w życiu, prowadzenie spokojnego, uporządkowanego życia w zgodzie z Bogiem. Bóg jest bowiem celem życia człowieka, należy więc żyć tak, jak każą przykazania, pamiętając o karze za grzechy, ale nie wpadając przez tę „bojaźń bożą” w jakieś skrajności. ŻYCIE LUDZKIE JAKO SEN W WIERSZU Z.MORSZTYNA „ŻYWOT – SEN I CIEŃ”. M. Sęp-Szarzyński (1550-1581) - poeta epoki przełomu... Zmarły przedwcześnie Mikołaj Sęp Szarzyński, o którego życiu do dziś wiadomo bardzo niewiele, jest uważany za twórcę zapowiadającego nową jakość w literaturze polskiej. Chronologicznie Szarzyńskiego zaliczać należy jeszcze do epoki odrodzenia jednak charakter jego wierszy daleko wykracza poza czysto renesansowe zainteresowania. Wierze Sępa są przeniknięte lękiem egzystencjalnym i poczuciem niepewności bytu ludzkiego, co powoduje, że twórczość Szarzyńskiego zalicza się do poezji metafizycznej. Wszelkie obawy i rozterki poety miały podłoże światopoglądowe, wynikały ze zmiany wiary, gdyż najprawdopodobniej Sęp w młodości przeszedł z luteranizmu na katolicyzm. Wywołało to w poecie prawdziwy wstrząs światopoglądowy. Do końca życia nie opuściły go wątpliwości , czy wybór, którego dokonał, był słuszny i dostatecznie uzasadniony. Jego wiersze przepełnia również lęk przed Bogiem, przedstawionym jako Stwórca wspaniały i wszechmocny, ale z drugiej strony, bezlitośnie karzący niewiernych i nieposłusznych. Jego twórczość nasycona jest cechami stylistycznymi charakterystycznymi dla baroku: elipsy szyk przestawny zawiłość mocne efekty ...Kontrreformacja i jej następstwa... Na kształt epoki szczególny wpływ wywarła kontrreformacja triumfująca w Europie i ogarniająca swym zasięgiem również Polskę. Był to wielki ruch skierowany przeciw reformacji, kontrofensywa kościoła katolickiego. W Europie kontrreformację zapoczątkował sobór trydencki (1545-1563), na którym opracowano program reform wewnętrznych kościoła rzymskokatolickiego, określono również założenia walki z różnowiercami. Zakonem, który miał który miał przewodzić kontratakowi Rzymu byli istniejący od roku 1534 jezuici. W Polsce na czele kontrreformacji stanął król Zygmunt III Waza (1587-1632). K. To zanik tolerancji religijnej, walka z innowiercami, cenzura wszelkich wydawnictw, procesy o bluźnierstwo. W roku 1658 sejm podjął uchwałę dającą arianom trzy lata na ,,nawrócenie” się na katolicyzm. Po tym czasie zmuszono Braci Polskich do opuszczenia Rzeczpospolitej , konfiskowano ich dobytek, przejęto ich zbory (zbiory) . W roku 1717 zaatakowano pozostałe odłamy protestanckie, sejm zakazał innowiercom odprawiania publicznych nabożeństw. Ich drukarnie przeszły pod nadzór duchowieństwa katolickiego. Cenzurowano wszystkie wydawnictwa, nic więc dziwnego, że wszelkie uznane za ,,nieprzyzwoite” księgi były niszczone, albo pozostawały w rękopisach przez wieki (na przykład dzieła Wacława Potockiego, arianina, czekały na druk 230 lat). Rolę książek świeckich przejęły przeróżne kalendarze zawierające porady lekarskie, przepowiednie astrologiczne czy próby literackie bardzo miernej jakości. Na początku wieku 17 został ogłoszony przez władze kościelne indeks ksiąg zakazanych. Szkolnictwo znalazło się w rękach jezuitów , którzy wnieśli, co prawda, wiele dobrego (rozwinęli szkolnictwo bezpłatne), jednak stworzyli system, który bardzo szybko skostniał i stał się anachroniczny. Nauczano łaciny, religii, retoryki; odrzucano wszystko to , co niechrześcijańskie. Jezuici szybko zostali uznani za ludzi nietolerancyjnych, ingerujących we wszelkie przejawy życia tak religijnego, jak i prywatnego. To właśnie wtedy rozpowszechniło się przekonanie o Polsce jako przedmurzu chrześcijaństwa i obowiązkowym katolicyzmie wszystkich Polaków. Jeżeli renesans w swych założeniach odwoływał się do klasycznego antyku, tak barokowi o wiele bliżej było do mistycyzmu i dualizmu średniowiecza. ...Nasilenie mistycyzmu... We wszystkich dziedzinach sztuki charakterystyczne było częstsze odwoływanie się do prądu filozoficzno religijnego (mistycyzmu) uznającego możliwość bezpośredniego łączenia się duszy ludzkiej z absolutem (bóstwem), zwłaszcza za pomocą intuicji i objawienia jako najwyższych form poznania. ...Fala konwersji... Dostrzegalne było w okresie baroku nasilenie się zjawiska konwersji polegającego na zmianie wyznania w obrębie wyznań chrześcijańskich, zwłaszcza przejście na katolicyzm. ...Nowatorstwo treści i formy sonetów M.S. Szarzyńskiego... Wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem - Sonet ten jest wyrazem obaw poety o wynik bezustannej walki, jaką każdy człowiek musi toczyć z szatanem. Szatana wspierają moce piekielne, ziemskie dobra materialne i pokusy doczesne, które kuszą człowieka i odciągają go od Boga. Do grzechu skłania także ludzkie ciało powodowane ziemskimi żądzami i potrzebami (,,zbiegłe lubości”). W swojej walce z siłami ciemności człowiek jest osamotniony, a stawką tej wojny jest przecież zbawienie. Samotność podmiotu lirycznego łagodzi jedynie obecność Boga, na pomoc którego każdy człowiek powinien liczyć, bowiem tylko z pomocą boską można pokonać szatana, świat i odepchnąć pokusy własnego ciała. O nietrwałej miłości rzeczy świata tego - jest to w znacznej mierze uzupełnienie i rozwinięcie niektórych założeń wiersza poprzedniego. Znowu pojawia się przeciwstawienie świata materialnego i duchowych wartości do których osiągnięcia ludzkie powinny dążyć. To co materialne, jest według poety złudne, zgubne, a przede wszystkim nietrwałe i przemijające. Nie przemija jedynie to, co duchowe, a najwznioślejszą wartością duchową jest miłość do Boga, który jest wielki i doskonały, człowiek zaś mały i pełen grzechu. Doczesność odciąga człowieka od Stwórcy , utrudnia mu drogę do życia wiecznego i do zbawienia. Poeta zawieszony pomiędzy między niespełnieniem a pragnieniem.(I nie miłować ciężko i miłować) Widać tu wyraźnie nawiązanie zarówno do Biblii (Księga Koheleta), jak i do poglądów filozoficznych św. Tomasza z Akwinu. ...Bóg, człowiek, świat, życie ludzkie i jego sens w liryce M.S.S... patrz wyżej. lek egzystencjalny poczucie niepewności bytu ludzkiego wątpliwości co do przyjętej wiary lęk przed wspaniałym ale surowym Bogiem walka człowieka z szatanem w różnych postaciach człowiek samotny wspierany jedynie przez Boga w Bogu nadzieja na zwycięstwo czlowieka ...M.S.S. i J.Kochanowski na temat człowieka, Boga, świata:... M.Sęp Szarzyński Jan Kochanowski Bóg : wspaniały i wszechmocny ale surowy jedyna ostoja samotnego człowieka próba zjednoczenia się z Bogiem wysławia jego dobro i potęgę chwała za stworzenie świata hojny, niezmierzony w swoich dobrodziejstwach Bóg Ojciec, stwórca miłujący swoje dzieło Świat : pełen pokus, z którymi człowiek musi walczyć nieustanna walka z szatanem przeciwstawia świat materialny duchowym wartością radość życia, wszystko w rękach Boga cieszyć się chwilą rzeczy materialne są ulotne i przemijające Człowiek : osamotniony, wspierany jedynie przez Boga człowiek przepełniony lękiem egzystencjalnym wszech ogarniająca radość życia człowiek w zgodzie z przyrodą należy umieć odnaleźć się w świecie (świadczy to o cnocie człowieka) ...Światopogląd M.S.S. (patrz wyżej) i J.A.Morsztyna, dwa oblicza miłośći(metafizyczna i flirtująca, dwie wizje świata, dwa nurty poetyckie.... J.A. Morsztyn -poezja głównie poświęcona miłości cielesnej i jej kultowi , obraz mężczyzny złaknionego obcowania z kobietą., jedyny problem może w życiu stanowić miłość do kobiety (Sęp dopuszczał jedynie miłość do Boga, problemem było u niego istnienie). Jan Andrzej Morsztyn M.S. Szarzyński Miłość: ,,Cuda miłości” ,,O nietrwałej miłości rzeczy świata tego” jest źródłem cierpień uczuciem bardzo skomplikowanym wywołuje paradoksy (,,Jak żyję serca już nie mając?”) nie sposób się przed nią uchronić, rozum jest wobec niej bezsilny miłość flirtująca jedynie do Boga, stanowi najwznioślejszą wartość duchową uczucie to jest nadzieją dla czlowieka miłość metafizyczna ...Bóg i człowiek w liryce średniowiecza, renesansu i baroku. Bóg i człowiek Średniowiecze ,,Lament Świętokrzyski” Andrzej ze Słupii ,,Rozmowa mistrza Polikarpa ze śmiercią” ,,Bogurodzica” Renesans ,,O żywocie ludzkim” J.Kochanowski ,,Czego chcesz od nas Panie” ,,Treny”(18-19) księgi pierwsze - pieśń IX księgi wtóre - pieśń XIX ,,Sonety” M. Sępa Szarzyńskiego Barok ,,Marność” Daniel Naborowski ,,Krótkość żywota” 4.Daniel Naborowski na temat sensu ludzkiego życia („Krótkość żywota”, „Marność”, „Cnota grunt wszystkiemu”) Naborowski podejmuje tematykę z pogranicza rzeczywistości i ze sfery irracjonalnej, sfery uczuć. Pisze o człowieku, jego duszy i ciele, ludzkim życiu, wpływie czasu na człowieka. Marność - życie jest wartością doczesną, wszystko jest marnośćią. Życie jest chwilą, a jego styl marnością. Jedyną istota niemarną jest bóg, który nie przemija. W baroku boga traktowano jako surowego sędziego, należało się go bać Krótkość żywota - utwór mówi o nietrwałości ludzkiego życia. Wszystko przemija, ginie, ale jest powodem do narodzenia się nowych wartości. Człowiek jest wpisany w cykl istnienia. Istnienie jest zawsze, a człowiek podlega czaasowi. Czas jest siłą destrukcyjną, powoduje przemijanie. Cnota grunt wszystkiemu - podmiot liryczny pokazuje nam swój system wartości. Porównuje on życie i wszystkie wydarzenia do fraszki. Uważa, iż posiadanie pałaców, pięknych zastaw, wspaniałego jedzenia, bogactw nic nie znaczy. Nawet 100 lat panowania nic nie daje człowiekowi, bo i tak wszystko minie, gdyż jest tylko drobnostką w istnieniu całego świata. Najważniejsza i nieśmiertelna jest cnota i płynąca z niej sława „ta wiecznie trwa i wiecznie z niej płynie”. Kto ma sławę i cnotę, ma, zdaniem podmiotu lirycznego, wszystko inne, a kto umrze bez niej nie będzie miał nic ze swoich bogactw posiadanych w życiu doczesnym Rola cnoty patrz - Cnota grunt wszystkiemu !!!Cnota (virtus)była wartością, która gwarantowała człowiekowi wieczność w świecie podległym prawom stałego ruchu, w którym chciał zachować swą tożsamość. Człowiek był świadomy śmiertelności swojego ciała i przemijalności życia, mając jednocześnie poczucie nieśmiertelności duszy i duchową potrzebę wieczności. Nawiązanie do myśli Jana Kochanowskiego (porównanie) Kochanowski Barok bóg sprzymierzeńcem bóg - surowy sędzia, którego należy się bać Jan Kochanowski przedstawił nieporuszoną cnotę jako przeciwwagę, pancerz obronny dla ludzkiego poczucia nietrwałości życia i ulotności jego momentów (szczególnie radosnych). Cnota miała dyktować stoicką zasadę niewzruszoności, wyniosłą obojętność mędrca wobec odmian losu, a także normy etyczne, które miały czynić życie pokazem mądrości, uczciwości, zalet patriotycznych i obywatelskich, wykwintu, piękna i umiaru. Poglądy Mikołaja Sępa - Szarzyńskiego i Daniela Naborowskiego na sens ludzkiego życia Daniel Naborowski zachowuje równowagę ducha. Uważa, że świat należy przyjąć, tak samo jak przyjmuje się własne przeznaczenie i cechy własnej natury. Według niego Bóg nie chciał doskonałości w świecie, dlatego człowiek również podlega błędom, ale nie musi im ulegać. Prowadzi to do poczucia równowagi, stoickiego umiaru i spokoju, do wiary w wartość cnoty i ładu życiowego. Mikołaj Sęp-Szarzyński wybrał walkę ze światem i z doczesnym ciałem, które było wrogiem duszy pragnącej wieczności. Za słuszne uważał dążenie do zdobycia wartości niewzruszonych, a odrzucenia mamiących pozorów doczesności. Dostrzega on osamotnienie człowieka w kosmosie i jego znikomość wobec ogromu wszechświata. Od rozpaczy może uwolnić człowieka zrządzenie łaski i opieka Opatrzności. 5.Pojęcie piękna w XVI i XVII wieku. Klasycyzm francuski : artyści skupieni wokół dworu wersalskiego nawiązywali do antyku. Zabiegali o wyszukaną formę wypowiedzi, wykwintność, elegancję języka, brak wyrazów pospolitych. Tematem było piękno, ogłada. Zasady, reguły pisania utworów literackich określił Mikołaj Boilau : „Tylko prawda jest pięknem”. Poprzez piękno rozumiał ład, harmonię, regularność, proporcje zgodne z logiką, wykwintność i prostota języka, przestrzeganie kanonów gatunkowych. Zasady te zawarł w utworze „Sztuka poetycka” Sztuki plastyczne : kwiecistość, przepych, bogactwo ozdób i złoceń, alegoryczność (obrazowe przedstawienie pojęć abstrakcyjnych) Cel : oszołomienie, olśnienie odbiorcy, zachwyt nad nadmiarem ozdób Styl literatury barokowej : bogactwo słownictwa i jego niezwykłość, zawiły szyk i skomplikowana składnia, istnienie niezwykłych środków artystycznych, stosowanie paradoksów, antytetyczność (kontrastowość) Piękno tzw. baroku jezuickiego przejawiało się w syntezie różnych sztuk : architektury, malarstwa, rzeźby, a zewnętrzny przepych wszelkich obrzędów i liturgii miał na celu demonstrować potęgę i nieograniczoną wielkość misterium, tajemnicy wiary. Przykładem barokowego pojęcia piękna jest styl rokoko (fr.) rocaille „muszla o kapryśnej, asymetrycznej formie” , poddająca cechy fantazyjnego, lekkiego stylu. Poprzez piękno ogólnie rozumiano : głębię, otwartą formę, ale i niejasność. Ponadto w sztuce uwidacznia się dynamiczne ujęcie przestrzeni, wyjaskrawianie kontrastów, efektów świetlnych i ekspresywnych gestów (wyrażających rozpacz, gniew, ból, ekstazę) , przedstawianie przedmiotów zaznaczając ich trójwymiarowość (tzw. iluzjonizm). Słynni artyści włoscy : architekci Bernini i Borromini ; hiszpański malarz Velazquez ; malarze flamandzcy Rubens i Rembrandt. Poeta barokowy wobec odbiorcy (funkcja utworu, wpływ na odbiorcę). Poeci baroku dworskiego przede wszystkim chcieli zadziwiać, szokować czytelnika, odwołując się i wzorując na tzw. mariniźmie. Jego twórcą był włoski poeta Giambattista Marino (1569 - 1625). Twierdził, że poezja ma zaskakiwać czytelnika niezwykłością operacji językowych, metafor, szokujących paradoksów, oryginalnych epitetów i śmiałych porównań. Odwoływał się do fantazji, stosował kontrasty, środki artystyczne. Opierał się na koncepcie - wyszukanym, szokującym i mającym zadziwiać pomyśle poetyckim, który uwydatniał zarówno harmonijne jak i sprzeczne związki między rozmaitymi zjawiskami. Jego poezja była intelektualna , a zarazem zmysłowa. Intelektualny charakter poezji wynikał z tego oto rygoru : wiersze miały pozór żywiołowych, napisanych od niechcenia dzięki świadomemu użyciu odpowiednich środków. Koncept był też głównym celem dla wielu wybitnych poetów europejskich m.in. Hiszpana Ludwika Gongory. Od jego nazwiska powstał styl zwany gongoryzmem. Charakteryzował się skomplikowaną składnią, wyszukanym słownictwem, wieloznaczną metaforyką i symboliką mityczną, zwany także kultyzmem lub kulteranizmem. KONCEPT : „ Niestatek ” J. A. Morsztyn - nagromadzenie wielkiej liczby niewyobrażalnych, dziwacznych zjawisk - „Prędzej kto wiatr w wór zamknie”. „Do trupa ” J. A. Morsztyn - się zaimki ja i ty, hiperbola, uczucie miłości porównywana do śmierci. „Na oczy królewny angielskiej...” D. Naborowski - antytezy - „Nie gwiazdy, ale słońca pałające różno”. „Bierzmowanie” Morsztyn - „Milczysz - ja tęsknię, zaśpiewasz - ja ginę”. KONTRAST : „Do trupa” Morsztyn - „Ty jawne świece, ja mam płomień skryty”. „Cudem miłości” Morsztyn - „Jak żyję, serca już nie mając? ” „Na oczy królewny angielskiej...” Naborowskiego - zmienne opinie na temat oczu królewny. „O wojnie naszej...” M. Sęp - Szarzyński - człowiek jest targany sprzecznościami, czy podporządkować się ciału czy duszy. PARADOKS : „Do trupa” Morsztyn - rozmowa z zabitym. „Bierzmowanie” Morsztyn - „Płaczesz - w ognistej tonie serce wodzie”. „Niestatek” Morsztyn - „Prędzej niemy zaśpiewa”. Koncept, kontrast, paradoks jako sposoby budowania niespodzianki poetyckiej (przykłady). Koncept- wyszukany pomysł determinujący budowę utworu i nadający mu zamierzoną sztuczność poetycką, przeciwstawioną stylowi potocznemu i naturalnemu tokowi zwykłej opowieści. Jako zasada literackiej konstrukcji koncept wykorzystuje wyraziste analogie i kontrasty w sferze stylistyki, semantyki i kompozycji (m.in. paralelizm; antyteza; paradoks; oksymoron) oraz wszelkie efekty mające na celu zadziwienie i zaskoczenie odbiorcy (m.in. pointa; gra słów). Eksponowany zwłaszcza przez barokowy konceptyzm; kulturyzm; marinizm. [świetny wyszukany pomysł poetycki] Pomysł wiersza Niestatek , Cuda miłości i sonetu Do trupa (patrz niżej), oraz koncept wiersza Do Anny . Kontrast- jaskrawo widoczna, wyrazista różnica między dwoma porównywanymi ze sobą przedmiotami, zjawiskami- przeciwieństwo, sprzeczność. Wykorzystany w wierszu Na oczy królewny angielskiej ; Do trupa . Paradoks- efektowne i zaskakujące swoją treścią sformułowanie, zawierające myśl skłóconą z powszechnie żywionymi przekonaniami i logiką, sprzeczną wewnętrznie, która jednak przynosi nieoczekiwaną prawdę- filozoficzną, moralną, psychologiczną, poetycką etc. Mechanizm paradoksu opiera się na dwóch operacjach; zestawieniu całości znaczeniowych maksymalnie kontrastowych i ustaleniu między nimi stosunku wzajemnego zawierania się (inkluzji). Najprostszą formę parafrazy stanowi oksymoron (dwa opozycyjne znaczeniowo wyrazy). Przykładem wykorzystania paradoksu jest wiersz Niestatek ; Do trupa J.A.Morsztyna. Związek kontrastu i paradoksu ze światopoglądem epoki. Człowiek istnieje w świecie podległym ruchowi czasu, a zarazem ma poczucie nieskończonej wieczności. Konieczność samookreślenia się wobec obu opozycji ukształtowała niespokojny rytm ówczesnej literatury i sztuki, ujawniła wewnętrzne rozdarcie jednostki. Człowiek musi przyjąć konkretną postawę : wybierał więc albo zgodę na świat, nietrwały, lecz piękny, a ciesząc się jego urokami wyrażał wdzięczność Stwórcy, albo też, odrzucając łudzące pokusy świata, poszukiwał wartości trwałych, zbawienia. Religia utraciła wartość autorytetu, pogłębiający się jej rozłam, upadek autorytetu władzy króla, liczne wojny z Turcją, Rosją, Szwecją, stąd wzmożone poczucia zagrożenia i wewnętrzna rozterka, co odbiło się na literaturze. Miejsce M.K.Sarbiewskiego w polskiej kulturze. Był poetą i teoretykiem literatury, jezuitą. Pisał w języku łacińskim. Zyskał światową sławę mistrzowskim opanowaniem w liryce formy horacjańskiej (zwany Horacym chrześcijaństwa). W pracach teoretyczno - literackich nawiązywał do poetyki renesansowej z elementami konceptyzmu. Jego najważniejsze dzieło to „De perfecta poesi” (1626r.) Typowe barokowe środki stylistyczne: Hiperbola- wyraz, wyrażenie lub zwrot określające jakiś przedmiot, właściwość lub zjawisko z zamierzoną przesadą (np. krwawy pot żniwiarzy, huraganowy atak) Oksymoron- związek frazeologiczny obejmujący dwa opozycyjne znaczeniowo wyrazy. W związku takim dochodzi do metaforycznego przekształcenia znaczeń obu słów, dającego efekt paradoksu (np. I mrozem pałam, i ogniami leję[...] ). Inwersja- taki szyk wyrazów w zdaniu, który na tle obyczaju języka literackiego odczówa się jako niezwykły bądź z powodu zmiany normalnej kolejności wyrazów, bądź też z powodu rozbicia jednolitych grup składniowych przez wtrącenie słów do nich nie należących. (np. Twojego Dafnis brzegu stojąc podle, / Cudnej się we szkle przygląda urodzie ) Elipsa- jest opuszczeniem części zdania, lub wyrażenia domyślnej na tle kontekstu, a zatem na ogół zbytecznej (redundatnej). Antyteza- zestawienie dwóch opozycyjnych znaczeniowo segmętów wypowiedzi. Wiążący je kontrast semantyczny uwydatniony zostaje zwykle przez powtórzenia i kntrasty leksykalne (antonimy). (np. Leżysz zabity i ja też zabity /.../ Ty jednak milczysz, s mój język kwili, / Ty nic nie czujesz, ja cierpię ból srodze; / Ty jak lód, a jam w piekielnej śrzeżodze. ) Gradacja- stopniowanie semantyczne polegające na uszeregowaniu składników wypowiedzi w porządku nasilania się (gradacja rosnąca) lub słabnięcia (gradacja opadająca) wskazywanej przez nie cechy znaczeniowej. Pointa- dobitne zamknięcie wypowiedzi, m.in. literackiej, zaskakującym rozstrzygnięciem semantycznym: dowcipnym odwruceniem spodziewanego rozwiązania, paradoksalnym sformułowaniem, nieoczekiwanym zwrotem myśli lub przedstawionej sytuacji, ostro kontrastującym z całym tokiem wypowiedzi. Pointa stanowi kulminację przebiegu znaczeniowego utworu. Często bywa kompozycyjnie wyodrębniona, zwłaszcza w wierszowanych utworach poetyckich. Peryfraza- zastąpienie nazwy jakiegoś zjawiska przez bardziej rozbudowane jego opisanie. Była ważnym sposobem wzbogacania i rozwijania tematu oraz osiągania ozdobności stylu i niezwykłości wysłowienia. Pozwala wyeliminować wyrażenia bardziej pospolite lub proste, zastępując je rozwiniętymi i wyszukanymi przedstawieniami obrazowymi, często metaforycznymi. Konceptyzm, marinizm, gongoryzm. Konceptyzm- jeden z kierunków w poezji baroku, bliski marianizmowii kulturyzmowi. Ukształtowany w literaturze hiszpańskiej i włoskiej i oddziaływujący z tamtąd na literatury innych krajów (w Polsce m. in. na poezję Jana Andrzeja Morsztyna). Konceptyzm zmierzał do oparcia wypowiedzi poetyckiej na koncepcie rozumianym jako pojęcie subtelne i pomysłowe. (Konept- patrz wcześniej) Konceptyzm w przeciwieństwie do marinizmu nie ograniczał się do liryki świeckiej, wplynął także na język poezji religijnej. Jednym z najwybitniejszych teoretyków był E.Tesauro. Marinizm- kierunek w poezji baroku, uformowany przez włoskiego poetę Giambattista Marino. Silnie oddziaływający na ówczesną literaturę (w Polsce na J.A.Morsztyna). Marinizm wykazywał skłonność do wirtuozerii formalnej, dworskiej elegancji, igrania słowem, a jego właściwą domeną były erotyki. W zakresie epiki poetyckiej marinizm ograniczał fabułę na rzecz dygresji- wprowadzenia w odręb wypowiedzi zjawisk luźno związanych z narracją bądź wręcz niezależnych (burzy spójność znaczeniową opowiadania) i luźnych epizodów. Marinizm ma wiele cech wspolnych z konceptyzmem i kulturyzmem. Gongoryzm- inaczej Kulturyzm- podstawowy kierunek w poezji baroku hiszpańskiego, reprezentowany przede wszystkim przez L.Góngorę. Operował niezwykłym słownictwem, powstającym czesto z przekształcenia słów greckich i łacińskich, kładł główny nacisk na szeroko rozbudowane konstrukcje metaforyczne, pełne niezwyklości i zaskakujących niespodzianek. Ulubionym środkiem wyrazu były ciemne aluzje, z trudem dające się rozszyfrować. Kulturyzm oddziaływał na literaturę europejską w 1. połowie XVII wieku. Analiza wierszy Jana Andrzeja Morsztyna. Niestatek - w wierszu tym ukazane zostały przez poetę wszelkiego rodzaju rzeczy niemożliwe do wykonania (złapanie wiatru i promieni słonecznych; uspokojenie morza gro�...

 

>>>Kup "matura cd" !!!<<<