1. ROMANTYCZNA KONCEPCJA POEZJI I POETY:

Strona główna » Matura cd » Ściągi z polskiego wypracowania z polskiego » Wypracowania z polskiego - spis »

Wypracowanie to zostało zamieszczone automatycznie poprzez przekonwertowanie plików DOC na TXT. Skutkiem czego niektóre wypracowania są zamieszczone w nieestetyczny sposób za co bardzo przepraszamy wiąże się to z brakiem tabel i formatowania tekstu w plikach txt jak to ma miejsce w oryginalnych plikach doc zamieszczonych na płycie. Zamieszczone wypracowanie jest jedynie elementem informacyjnym i potwierdzającym wielkość naszego zbioru.

Poniżej przedstawione jest jedynie początkowa część wypracowania
znajdującego się na matura cd.
Oczywiście nie przedstawiamy całości
w celu zabezpieczenia się przed kopiowaniem.

1. ROMANTYCZNA KONCEPCJA POEZJI I POETY: Z romantycznym poglądem na człowieka i kosmos wiązała się ściśle nowa koncepcja poezji. Romantycy traktowali poezję jako absolut, wszechpotężną siłę twórczą lub jako tajemniczy głos „wnętrza”. W ten sposób zacierali przedziały między poezją a naturą, między literaturą a życiem. „Objawianie” poezji było nadprzyrodzonym darem wywyższającym poetę ponad zbiorowość, świadczącym o jego geniuszu. Akt twórczy traktowany był niejednokrotnie jako boska czynność kreacyjna („Dziadów” część III, „Beniowski”). Jedynie romantyczny poeta – obok prostego ludu – zdolny był odkrywać i wyrażać tajemniczą istotę natury, a tym samym własnego „ja”. Rozumiał bowiem „język”, jakim „przemawia” do człowieka natura, historia , a komunikowane treści „spirytualne” wyrażał w sposób symboliczny, a więc najlepiej jej odpowiadający. Pisał o tym Maurycy Mochnacki w utworze „O duchu i źródłach poezji w Polszczę”. Romantycy uświadamiali sobie także sprzeczność, jaka istnieje między metafizycznym charakterem poezji a możliwościami przekazywania jej za pomocą słowa, za pomocą literackiej kreacji, która z natury rzeczy, jak każdy wytwór człowieka, jest ograniczona. Niemożliwość wyrażania w słowie, w literackiej konstrukcji wszystkich „wewnętrznych” tajemnic natury i człowieka stanowiła dramat romantycznego poety („Dziadów” część III, „Nie-Boska komedia”) i prowadziła do pomysłów wiązania literatury z innymi dziedzinami sztuki, z muzyką, z malarstwem. Romantycy byli przekonani, że stwarzają nowe, oryginalne wartości w dziedzinie kultury. Eksponowali więc mocno ów kreacyjny charakter poezji, przeciwstawiając go kopiowaniu natury i literackich wzorów, czyli tzw. mimetyzmowi. Dzieło literackie było zatem tworem swobodnej, niczym nie skrępowanej, bezgranicznej w swoich możliwościach poznawczych i kreacyjnych wyobraźni poety. Twórczości literackiej, jako jednemu ze sposobów docierania do istoty wszechrzeczy, przypisywali wartości poznawcze. Poezja miała odkrywać dla niewtajemniczonych ukryte treści i objaśniać je , miała wyrażać niewyrażalne. Romantycy byli przekonani, że usiłowanie odkrycia „niewidzialnego”, „wewnętrznego” jest konieczne i możliwe. W wykładzie z 20 grudnia 1842 r. Mickiewicz stwierdził nawet, „że najwyższe pojęcia filozofii spirytualistycznej można wyjaśnić językiem potocznym”, czyli dla każdego dostępnym. W związku z tym literatura została przez romantyków obarczona odpowiedzialnymi zadaniami. Szczególną rolę miała odegrać wobec własnego narodu. Miała mu objawiać „prawdy żywe”, miał pomagać narodowi „poznać się w jestestwie swoim”, wskazywać odpowiednia ideały i perspektywę przyszłości. Dzieło literackie musiało więc odznaczać się odpowiednią siłą ekspresji, aby mogło spełniać te doniosłe funkcje społeczne. Po roku 1831 literatura romantyczna rzeczywiście zaczęła przewodzić narodowi. Organizowała jego świadomość, kształtowała „duszę narodu”. Jej zaś twórcy byli reprezentantami narodu wobec opinii światowej. Romantyczny poeta, uważany za jednostkę genialną, wybraną, spełniał wówczas rolę polityka, ideologia, przywódcy lub wieszcza, umiejącego poruszać zbiorową wyobraźnię i zbiorowe emocje. Wyrażając pragnienia zbiorowości, literatura romantyczna stała się po raz pierwszy w naszych dziejach siłą polityczną. Tą ogromna rolę społeczną mogła odegrać dzięki żywemu zaangażowaniu się – z różnych oczywiście punktów widzenia – w praktykę ówczesnych walk społecznych i niepodległościowych. Odgrywała ją również dzięki swej nowej estetyce. Romantycy, nawiązując do ludowego widzenia świata i ludowej twórczości oraz do literackiej tradycji baroku, uważanej niekiedy za polskie średniowiecze, rozwinęli nowe poczucie piękna. Zanegowali przede wszystkim klasycystyczny podział świata na rzeczy tzw. piękne i brzydkie, godne i niegodne poezji. W związku z tym awansowali do godności sztuki motywy i tematy, które literatura oświecenia uważała za nieestetyczne: ludowego bohatera, świat ludowych wierzeń, zrewoltowany tłum, sceny tortur lub egzekucji, pierwotną naturę, prowincjonalny lub egzotyczny (najczęściej orientalny) obyczaj oraz język itd. Dzięki temu uzyskiwali nowe środki literackiej ekspresji i pożądane nastroje. Pragnąc zbliżyć literaturę do życia, romantycy łamali wszelkie dotychczasowe prawidła i wzory poezji. Mieszali swobodnie sytuacje tragiczne i komiczne, motywy realne i fantastyczne, rodzime, folklorystyczne i biblijne, wyszukane poetyckie metafory i prozaizmy (nawet wulgaryzmy); mieszali lirykę z dramatem, dramat z epiką itd. Uzasadnienie tego znajdowali w twórczości Shakespeare’a, Dantego, Calderona oraz nowszych poetów, których przyjęli za własnych poprzedników : Goethego, Schillera, Byrona, Scotta, a później Mickiewicza. Wyznawana przez romantyków jedność świata miała się przejawiać w powszechnej syntezie motywów, kategorii estetycznych, gatunków i różnych rodzajów sztuk. Stąd usiłowania poetów zmierzające do wyzyskania w literaturze również doświadczeń z zakresu malarstwa i muzyki. Niemożliwość wyrażenia w utworze całej kosmicznej jedności prowadziła do powstawania dzieł „otwartych”, fragmentarycznych, ukazujących jedynie cząstkę owej wielkiej całości. Owe „fragmenty” można było następnie kontynuować i układać w cykle. Operując nowymi środkami wyrazu, wprowadzając nową problematykę, literatura romantyczna rozszerzyła równocześnie zasięg swego oddziaływania. Była zrozumiał i czytywana już nie tylko przez elegancką publiczność salonowa, ale także, jak złośliwie określali klasycy – przez „litewskie pomywaczki”. W rezultacie romantycy zdemokratyzowali literaturę, stworzyli model literatury ogólnonarodowej, dostępnej dla wszystkich. 2. PROBLEM WINY I KARY W II CZĘŚCI „DZADÓW” ADAMA MICKIEWICZA: Druga część Dziadów A. Mickiewicza - obrzędowe widowisko ludowe o głębokiej wymowie moralnej i społecznej. Dziady - bardzo stary obrzęd przywoływania duchów odbywający się na wsiach w miejscach ukrytych od wzroku ludzkiego. Cały obrzęd prowadzony jest przez Guślarza. W epoce romantyzmu obrzęd ten był zwalczany przez duchowieństwo i szlachtę. Ludzie gromadzą się w starej kaplicy, przynoszą ze sobą dary czyli jadło i napoje w ofierze dla duchów. Przewodzi nimi Guślarz wywołując dusze zmarłych, które pojawiając się ujawniają swoje grzechy i udzielają przestróg moralnych zebranym ludziom. To co tam się dzieje jest to sąd nad życiem ziemskim zjaw zmarłych, wywołanych zaklęciami Guślarza. Wszystko rozgrywa się 1 listopada. Jest to data symbolizująca ludowy obrzęd Dziadów - nastrój grozy i tajemniczości. Obrządek ten, a w konsekwencji i utwór, miały przestrzegać przed niewłaściwym i nieetycznym postępowaniem w życiu doczesnym i wynikającymi z tego konsekwencjami. II część Dziadów wskazywała więc, że doświadczenia ludowe ogarniają znacznie większy zakres wiedzy niż nauka racjonalna, ale i ono staje się bezradne wobec uczucia, które łamie wszystkie granice. Poeta ostrzega również, aby ludzie postępowali zgodnie z normami współżycia międzyludzkiego na przykładzie gospodarza, który za życia nigdy nie chciał pomagać innym: ...Bo kto za życia nie był ni razu człowiekiem Temu człowiek nic ni pomoże... Koncepcja uczciwego życia, według teorii ludowej wynika z dialogów duchów z chórem, główne zasady chór powtarza w formie refrenu. Cała uroczystość zaczyna się o północy w oddalonej od osiedli kaplicy, która jest szczelnie zamknięta. Zebrani tam ludzie trzykrotnie wywołują duchy i za każdym razem podchodzi do kaplicy inny duch. Widma pojawiają się kolejno według stopnia winy i kary. Występują trzy kategorie widm: 1. Dzieci - grzech lekki. Nie zaznały goryczy ni razu , lekki żywot nie uprawnia do szczęścia wiecznego: Duchy lekkie otrzymują to czego pragnęły, czyli ziarnko goryczy, a następnie odchodzą do nieba. Kto nie doznał goryczy ni razu ten nie dozna słodyczy w niebie . 2. Dziewczyna - grzech średni. Łamała serca młodzieńców, igrała z ich uczuciami. Przedstawicielka duchów średnich otrzymuje słowa pocieszenia że jej kara skończy się za dwa lata i będzie mogła wejść do nieba: Kto nie dotknął ziemi ni razu ten nigdy nie może być w niebie 3. Widmo, ciężki grzech okrucieństwa, pychy, chciwości. Przedstawicielem tego grzechu jest widmo złego pana, jego wyrok jest bezwzględny, jemu nikt z zebranych nie może pomóc. Kto nie był ni razu człowiekiem temu człowiek nic nie pomorze . Pojawianie się poszczególnych widm poprzedzone jest: paleniem kądzieli, paleniem kotła z wódką oraz paleniem wianka. Rytuał obrzędowy zostaje zakłócony pojawieniem się widma które milczy cały czas, nie odpowiada na pytania, nie słucha zaklęć i nie chce odejść. Dziady II są nie tylko poetyckim dokumentem obrzędu ludowego fascynującego romantyków niezwykłością, ale i utworem bogatym w refleksje filozoficzne i moralne. Poeta stara się w swoim dramacie odpowiedzieć na pytania o istotę i pełnie człowieczeństwa. Swoje przemyślenia ilustruje dialogiem trzech kategorii duchów z zebranym w kaplicy tłumem. Dusze Rozalki i Józia są z kategorii duchów lekkich i przybywają na obrzęd dziadów by szukać pomocy. Dzieci te umarły niewinne, a jednak dusze ich nie znalazły się po śmierci w raju lecz zostały skazane na tułaczkę po ziemi. Przyszły do kaplicy po ziarnko gorczycy symbolizujące brakujące w ich ziemskim życiu cierpienie, ból i gorycz. Dla poety nie jest w pełni człowiekiem ten kto choć szlachetny i dobry unika życiowych trosk. Ból jest nieodłącznym elementem życia i bez niego człowiek wewnętrznie ubożeje. Dla zrozumienia siebie i świata potrzebne mu są także bolesne doświadczenia. Dzieci po otrzymaniu ziarnka gorczycy będące swoistym biletem wstępu do nieba pozostawiają sentencję : „Kto nie doznał goryczy ni razu ten nie dozna słodyczy w niebie”. Kategorię duchów średnich reprezentuje duch Zosi - pasterki. Ta piękna dziewczyna była mieszkanką wsi , w której odbywa się obrzęd dziadów i znana była z urody i radości życia. Wszystkim wydawało się, że żyła uczciwie, szlachetnie, unikając zła. Jej dusza jednak została skazana na zawieszenie między niebem a ziemią, na karę dłuższą i boleśniejszą niż kara dzieci. Wina Zosi była znacznie większa, a był nią egoizm, niezdolność do miłości, niezdolność do ofiarowania siebie innym i służenia innym. Ta dziewczyna zakochana w sobie w swojej urodzie i młodości bawiła się uczuciami innych i ich lekceważyła. Jej przypadek jest ilustracją podstawowej prawdy o człowieku. Na pełnie człowieczeństwa składa się oprócz innych czynników zdolność do służenia bliźniemu, gotowość do miłości. Bez miłości człowiek jest kaleki duchowo, płytki, zbyteczny dla świata i ludzi. Nie wolno uciekać przed obowiązkiem „chodzenia po ziemi” przeżywania tego co podsuwa życie i pokonywanie życiowych przeszkód. „Kto nie dotknął ziemi ni razu ten nigdy nie może być w niebie”. Trzecią kategorię duchów reprezentuje widmo - duch złego pana, który zjawia się w kaplicy w towarzystwie ptaków. Widmo jest duchem pana, którego poddani znaleźli się na obrzędzie, ptaki zaś to dusze jego zmarłych chłopów. Widmo nie otrzymuje pocieszenia, ptaki nie pozwalają zaspokoić mu głodu ani pragnienia. Dzieje się tak dlatego iż czyny dziedzica nie mieszczą się w pojęciu człowieczeństwa. Jego nieludzki stosunek do poddanych, wyrządzanie krzywd innym przekreślił wszelką nadzieję na zbawienie. Pan był zbrodniarzem - opowiada o tym sowa- dusz chłopki ofiary okrucieństwa dziedzica. Wypędził on ją na mróz i śnieżycę ponieważ przyszła do dworu z małym dzieckiem by prosić o jałmużnę Swoim okrucieństwem skazał ją na śmierć. Znaleziono bowiem ją i jej dziecko zamarznięte. Kruk opowiada o innym łajdactwie dziedzica, który za życia jako poddanego poszczuł psami i kazał pobić za kilka jabłek podniesionych z ziemi w dworskim sadzie. Scena z widmem ma być więc przestrogą dla ludzi pokroju dziedzica. 3. POJĘCIA: WALLENRODYZM, MESJANIZM, PROMETEIZM I ORIENTALIZM: - WALLENRODYZM – postawa bohatera romantycznego zaczerpnięta z poematu A. Mickiewicza „Konrad Wallenrod” charakteryzująca się tym, iż bohater oprócz tego, że posiada typowe dla romantyka cech, działa jeszcze drogą podstępu i zdrady, ale dla wyższych wartości, dla dobra ogółu, ojczyzny (nie dla celów osobistych) i to działanie tzw. fałszywej maski staje się przyczyną jego konfliktu wewnętrznego i prowadzi do jego klęski. - PROMETEIZM – postawa przejawiająca się postępowaniem mającym na celu dobro jakichś grup społecznych czy też ludzkości jako całości wyrażająca bunt przeciwko potęgom wyższym i normom krępującym wolność ducha. (mit. o Prometeuszu). - MESJANIZM – pogląd przypisujący jednostkom lub narodom szczególne posłannictwo wobec ludzkości. W literaturze polskiej wyraża przekonanie o szczególnej roli Polski w dziejach świata, roli Mesjasza narodów. - ORIENTALIZM – zainteresowanie kulturą Wschodu, w którym wyraziło się uznanie odrębności różnych systemów kulturowo-cywilizacyjnych i chęć ich porównania. Orientalizm łączył się często z refleksją nad tą odmiennością, nad nieskażoną naturą Wschodu, jego egzotyzmem. Pojawił się w XVIII wieku, szczególne znaczenie zyskał w literaturze romantyzmu (motywy Bliskiego Wschodu – Byron). „Sonety krymskie” Mickiewicza. 4. PROBLEMATYKA MORALNA W WYBRANYCH BALLADACH ADAMA MICKIEWICZA: - „Lilie” - „Nie masz zbrodni bez kary”. - „Świteź” - „Godna kary jest ciekawość ludzka”. Treść: Opowiada o jeziorze, z którego w nocy wydobywają się rożne odgłosy. Aby je zbadać założono sieć i wyłowiono kobietę, która opowiedziała historię miasta (zatopionego). Władca poszedł z odsieczą innemu miastu, pozostawiając swoje bez obrony. Napadli wtedy na nie żołnierze Rusi. Ludzie wołali wtedy o śmierć do Boga, aby się nie zhańbić. Miasto zostało wtedy zatopione. Ludzie stali się roślinami, które jeśli dotknie jakiś Rusin to zginie. - „Świtezianka” - „Kto przysięgę naruszy, ach bieda jemu, za życia biada i biada jego złej duszy”. Treść: Każdej nocy spotyka się chłopiec z dziewczyną. Chłopiec chce aby dziewczyna z nim zamieszkała. Wymusza na niej przysięgę. Ona chętnie ją składa. Dziewczyna zniknęła. Chłopak wraca do domu, a z wody Świtezi wyłoniła się piękna dziewczyna, która namawiała go aby z nią pozostał. On oczarowany idzie do niej. Gdy się zbliżył poznał dziewczynę, która składała mu przysięgę. Zostaje on ukarany. Będzie zaklęty wiecznie wspominał tą dziewczynę pod modrzewiem. - „Rybka” Treść: Dziewczyna zwierza się Świteziankom, że jej narzeczony zdradził ją i żeni się z kimś innym. Rzuca się do wody. Zostawia jednak dziecko. Dziecka nie ma kto karmić. Krysia wypływa z rzeki jako syrena i karmi je. Raz jednak zdarzyło się, ze nie wyniesiono dziecka nad rzekę dziecka bo wyszedł sam pan. Krysia zamieniła dawnego kochanka z żoną w kamienie. „Romantyczność” – Tematem ballady jest spotkanie dziewczyny Karusi z duchem Jaśkiem. Rozmawiają oni o świeci starych i młodych. Dziewczyna jest nieszczęśliwa po utracie ukochanego. Jej zachowanie wzbudza różne reakcje wśród ludzi. Jedni wierzą, że rozmawia ona z duchem inni nie. Treść tej ballady dzieli się na dwie części: opis przeżyć obłąkanej Karusi i polemikę narratora ze starcem. W opowiadaniu Karusi zawarty jest motyw fantastyki ludowej. Drugą część ballady wypełnia dyskusja, którą toczy poeta (Mickiewicz) ze starcem. Polemika ta jest nawiązana do słynnej dyskusji rozgrywającej się w latach 1918-1919 między zwolennikami romantyzmu (Kazimierz Brodziński), a jego przeciwnikami (Jan Śniadecki). Prototypem starca w balladzie tej jest właściwie ten drugi profesor Uniwersytetu Wileńskiego, filozof, racjonalista i zwolennik reguł klasycznych. Poeta stoi po stronie Karusi i mieszkańców miasteczka. Starcowi zarzuca ograniczoność w poznawaniu świata. Metodom racjonalistycznym przeciwstawia autor intuicję i wiarę. W haśle „miej serce i patrz w serce” wyraził Mickiewicz romantyczny manifest. „Lilie” – Utwór mówi nam o kobiecie, która zabiła swojego męża. Gdy mąż wrócił z wojny jego żona bała się, że zostanie ukarana za niewierność, więc zaciągnęła go do lasu i zabiła. Zwłoki męża zakopała w lesie, a na jego grobie posadziła Lilce Po tym wydarzeniu żona udała się do pustelnika po pomoc. Ten nakazał jej zapomnieć o wszystkim i żyć spokojnie. Jednak nie może ona o nim zapomnieć, wciąż w nocy wydaje jej się, że spotyka swego męża. Po roku od tego zdarzenia z wojny wracają bracia męża, pocieszają oni kobietę nie wiedząc o jej czynie. Wszyscy myślą, że mąż niedługo powróci. Mąż oczywiście nie wraca, a bracia ...

>>>Kup "matura cd" !!!<<<